Hiện nay trên địa bàn thành phố Hải Phòng có khoảng 100 tổ chức, doanh nghiệp (gọi tắt là cơ sở) chế biến, mua bán lâm sản (gỗ). Chủng loại, nguồn gốc lâm sản được chế biến, mua bán chủ yếu: Lim, Salpelli, Hương đá (Musive), Cẩm, Gõ (Doussie), Bilinga, Almendro, Tần bì, Padouk, Pachyloba, Afrormosia, Palosanto Maka Kabbles, Ekop Naga, Eyoum... được nhập khẩu từ các nước Châu Phi, Châu Âu, Châu Mỹ; Chủng loại gỗ tại một số cơ sở chế biến, kinh doanh gỗ rừng trồng như: Bạch đàn, thông, keo, gỗ ép... Thị trường tiêu thụ lâm sản chủ yếu ở các tỉnh, thành phố: Ninh Bình, Bắc Ninh, Hà Nội, Nam Định, Hưng Yên, Nghệ An, Hà Tĩnh và Hải Phòng...

Trong năm 2023, do tình hình kinh tế cả nước nói chung và ngành gỗ nói riêng diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng không nhỏ tới hoạt động chế biến, mua bán lâm sản; sản lượng lâm sản nhập của các cơ sở giảm rõ rệt, sức mua của người dân giảm sút, thị hiếu tiêu dùng của người dân thay đổi chuyển dần sang sử dụng đồ nhôm, kính và các vật liệu khác thay thế gỗ… vì thế sản lượng của các cơ sở chế biến, mua bán lâm sản cũng từ đó giảm theo. Tính đến tháng 10/2023, nhiều cơ sở đóng cửa, dừng hoạt động, hoặc chuyển loại hình kinh doanh; nhiều lao động làm việc trong các cơ sở chế biến gỗ không có việc làm do thị trường cung, cầu không ổn định, lượng gỗ còn tồn đọng trong các cơ sở còn nhiều.

Thực hiện Quyết định số 553/QĐ-SNN ngày 14/12/2022 của Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc phê duyệt Kế hoạch thanh tra, kiểm tra năm 2023. Ngày 30/10/2023, Thanh tra Sở ban hành Quyết định số 92/QĐ-TTr về thanh tra việc chấp hành các quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân chế biến, mua bán, vận chuyển, cất giữ lâm sản trên địa bàn thành phố.

Đoàn đã tiến hành thanh tra đối với 25 cơ sở chế biến, mua bán lâm sản trên địa bàn thành phố. Qua thanh tra, kiểm tra tại 25 cơ sở cho thấy: Có 14/25 cơ sở chế biến, mua bán lâm sản (chiếm 56%) chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản như: Các cơ sở chế biến, mua bán lâm sản có nguồn gốc hợp pháp; có mở sổ theo dõi nhập, xuất lâm sản và ghi chép đầy đủ số lượng nhập, xuất vào sổ theo quy định; khi nhập lâm sản có lưu giữ hồ sơ nguồn gốc lâm sản; khi xuất lâm sản có xuất hóa đơn GTGT, lập bảng kê lâm sản kèm theo hồ sơ nguồn gốc lâm sản; lưu giữ hồ sơ nhập, xuất theo quy định.

Tuy nhiên, trong quá trình thanh tra, còn một số cơ sở lập bảng kê lâm sản khi xuất bán còn mang tính hình thức, chưa ghi đầy đủ thông tin theo quy định (thiếu ngày, tháng, năm vận chuyển; nơi đi, nơi đến, số thứ tự, số tờ bảng kê…); còn ghi bảng kê lâm sản theo mẫu cũ; Có 11/25 (chiếm 44%) cơ sở chế biến, mua bán lâm sản vi phạm quy định về quản lý hồ sơ lâm sản trong mua bán lâm sản, cụ thể: chủ lâm sản mua bán lâm sản có nguồn gốc nhập khẩu hợp pháp nhưng không chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về hồ sơ lâm sản hợp pháp (bảng kê lâm sản không có xác nhận của cơ quan kiểm lâm sở tại theo quy định tại điểm c, khoản 3, Điều 5 Thông tư số 26/2022/TT-BNNPTNT ngày 30/12/2022); lập sổ theo dõi nhập, xuất lâm sản không đúng mẫu. Đoàn thanh tra tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính, trình Trưởng đoàn thanh tra xử phạt vi phạm hành chính đối với 11 cơ sở chế biến, mua bán lâm sản; thu nộp ngân sách: 80.000.000 đồng.

Các nguyên nhân dẫn đến các sai phạm là do:

+ Việc lập bảng kê lâm sản chủ các cơ sở thường giao cho bộ phận kế toán thực hiện; bên cạnh đó quy định pháp luật chưa có chế tài để xử lý việc ghi chép không đầy đủ các thông tin trong bảng kê lâm sản.

+ Thông tư số 26/2022/TT-BNNPTNT ngày 30/12/2022 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn quy định về quản lý, truy xuất nguồn gốc lâm sản, Thông báo số 25/TB-CTVN ngày 17/02/2023 của Cơ quan thẩm quyền quản lý Cites Việt Nam mới có hiệu lực nên việc cập nhật, áp dụng của các cơ sở còn lúng túng, chưa kịp thời. Nhiều loại gỗ khi mua bán trước thời điểm Thông báo số 25/TB-CTVN có hiệu lực, chủ lâm sản khi nhập khẩu trực tiếp lâm sản không lưu giữ bảng kê nguồn gốc gỗ nhập khẩu nên khi mua bán không thể xác nhận bảng kê lâm sản tại cơ quan Kiểm lâm (bảng kê nguồn gốc gỗ nhập khẩu do cơ quan Hải quan xác nhận và lưu giữ).

+ Hàng năm, Chi cục Kiểm lâm tổ chức tuyên truyền, tập huấn các văn bản quy phạm pháp luật mới về lâm nghiệp, các quy định về quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản cho các cơ sở chế biến, mua bán lâm sản nhưng hiệu quả chưa cao, do các cơ sở không tham gia hoặc tham gia không đầy đủ các buổi tập huấn; các cá nhân đại diện cho cơ sở tham gia tập huấn nhưng lại chuyển công tác… 

Từ kết quả Thanh tra, để công tác quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản trên địa bàn thành phố đi vào nề nếp, Thanh tra Sở kiến nghị Sở Nông nghiệp và Phát triển nông:

Kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn: Tăng cường mở các Hội nghị tập huấn phổ biến các quy định mới về quản lý lâm sản cho các cán bộ, công chức thực thi pháp luật về lâm nghiệp ở địa phương;

Chỉ đạo Chi cục Kiểm lâm: Tổng hợp những khó khăn vướng mắc của cơ quan quản lý nhà nước về lâm nghiệp; các tổ chức, cá nhân chế biến, mua bán lâm sản trên địa bàn thành phố khi triển khai áp dụng các văn bản quy phạm pháp luật về lâm nghiệp, báo cáo Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kịp thời sửa đổi, bổ sung cho phù hợp; Tăng cường công tác tuyên truyền, hướng dẫn cơ sở các quy định về quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản; Tăng cường tuần tra, kiểm soát nhằm kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm trong chế biến, mua bán, vận chuyển, tàng trữ lâm sản trái pháp luật, xử lý theo thẩm quyền hoặc kiến nghị xử lý các hành vi vi phạm (nếu có);

Chỉ đạo Thanh tra Sở tăng cường phối hợp với các phòng, đơn vị và cơ quan có thẩm quyền trong việc thanh tra, kiểm tra lâm sản và các lĩnh vực khác có liên quan trên địa bàn thành phố./.

Tin bài Đội Thanh tra chuyên ngành số 2,